«Не заставит замолчать»: независимую журналистку Ачилову не выпустили на рейс из Туркменистана

17 ноября в Туркменистане независимой журналистке Солтан Ачиловой не разрешили вылететь в Швейцарию для участия в правозащитной встрече. 74-летнюю женщину вместе с дочерью сняли с рейса в международном аэропорту Ашхабада, обыскали её и унизили, раздев догола. Об этом сообщило Радио Азатлык.

По информации издания, Солтан Ачилова — единственный журналист в Туркменистане, который открыто критикует правительство, несмотря на задержания, угрозы и физические атаки. Женщина заявляет, что авторитарное правительство «не заставит её замолчать», а даже наоборот – преграды провоцируют её работать еще больше и усерднее.

История с запретом на вылет в Туркменистане все больше становится традиционной практикой. Власти страны несмотря на наличие действительных паспортов, виз и билетов иногда даже не допускают на рейс студентов.

Ачилова должна была присутствовать на церемонии вручения правозащитной премии Мартина Энналса в Швейцарии 21 ноября. Женщина была одной из трёх призёров ежегодной премии в 2021 году, но из-за связанных с пандемией ограничений не посетила событие.

В этот раз сотрудники аэропорта потребовали, чтобы она и её дочь несколько раз прошли через сканеры, тщательно проверили их вещи и неоднократно пропустили через рентгеновские аппараты их сумки, зонты и даже трость Ачиловой. Затем женщину обыскали, раздели, прикасались к телу и долго держали на паспортном контроле. В результате – сотрудник погранконтроля вернул паспорта и сказал, что машина не смогла считать паспортные данные, по причине «хранения документов в сыром месте». Но на самом деле, по мнению журналистки, сотрудник контроля намеренно испортил страницы паспорта влажными салфетками.

«Все это было заранее спланировано чиновниками. Я знала, что они не позволят мне поехать за границу», — сказала Ачилова.

В настоящее время Солтан Ачилова пишет материалы для оппозиционного новостного сайта «Хроника Туркменистана», редакция которого базируется в Вене. Женщине ранее уже приходилось столкнуться с задержаниями, словесными угрозами, физическими атаками и безосновательными обвинениями в хранении наркотиков. Долю угроз получили и её родственники. Женщину не допускали на рейс в Тбилиси, где она должна была участвовать в международном семинаре.

Последний инцидент с Ачиловой в аэропорту, как пишет Радио Азатлык, вызвал резонанс: правозащитные группы осудили действия туркменских властей.

«Запретив Солтан Ачиловой поехать в Женеву для получения награды @martinennals, туркменское [правительство] наносит больший ущерб своей репутации, чем всё, что Ачилова могла бы сказать, находясь за границей. [Туркменистану] ещё не поздно исправить ситуацию и позволить Ачиловой поехать»,написала в соцсети X (бывшая сеть Twitter) Рэйчел Денбер, заместитель директора отдела Human Rights Watch по Европе и Центральной Азии.

Ивар Дале, старший советник Норвежского Хельсинкского комитета, назвал инцидент «возмутительным» и осудил Туркменистан за нарушение прав своих граждан.

«Туркменистан — одна из немногих стран, которая активно препятствует выезду [своих] граждан за границу. Власти даже просили Турцию ввести визовый режим для [Туркменистана], вместо того чтобы попытаться улучшить статус туркменского паспорта. Невероятно», — написал он в X.

Представители премии Мартина Энналса сообщили Азатлыку, что «работают над решением проблемы» выезда Ачиловой и пока не будут делать никаких заявлений по поводу ситуации.

Напомним, Туркменистан – одно из самых закрытых государств в мире. Власть страны не терпит оппозиционного мнения, подавляет независимые СМИ, контролирует официальные СМИ, вынуждает оппозиционных активистов покинуть страну, а за ее пределами – преследует и угрожает активистам. Власти также блокируют доступ к основным социальным сетям и мессенджерам, фактически отрезая своих граждан от коммуникации. А тех, кто пытается «обойти» запрет – сажает в тюрьмы.

“Ümsüm bolmaz”: garaşsyz journalisturnalist Achilowa Türkmenistandan uçuşda rugsat berilmedi

17-nji noýabrda Türkmenistan garaşsyz journalisturnalist Soltan Achilowanyň adam hukuklary ýygnagyna gatnaşmak üçin Şweýsariýa gitmeginiň öňüni aldy. 74 ýaşly bir aýal we gyzy Aşgabat halkara howa menzilinde uçuşdan çykaryldy, ýalaňaç geýip gözleg we kemsidildi. Azatlyk radiosy bu barada habar berdi.

Neşiriň habaryna görä, Soltan Achilowa Türkmenistanda tussag astyna alynmagyna, haýbat atylmagyna we fiziki hüjümlere garamazdan hökümeti aç-açan tankytlaýan ýeke-täk journalisturnalistdir. Aýal awtoritar hökümetiň “ony dymdyrmajakdygyny” aýdýar, tersine, päsgelçilikler onuň has köp işlemegine sebäp bolýar.

Türkmenistanda uçuş gadaganlygy baradaky hekaýa barha adaty bir ýagdaýa öwrülýär. Authoritiesurduň häkimiýetleri, pasportlarynyň, wizalarynyň we biletleriniň bardygyna garamazdan, käwagt talyplara uçuşa rugsat bermeýärler.

Achilowa 21-nji noýabrda Şweýsariýada geçirilen Martin Ennals adam hukuklary baýragy gowşurylyş dabarasyna gatnaşmalydy. Bu aýal 2021-nji ýylda her ýylky baýraga mynasyp bolan üç adamyň biri, ýöne pandemiýa çäklendirmeleri sebäpli bu çärä gatnaşmady.

Bu gezek howa menziliniň işgärleri gyzyndan we gyzyndan birnäçe gezek skanerden geçmegi, zatlaryny düýpli barlamagy we sumkalaryny, zontiklerini, hatda Achilowanyň hasasyny rentgen enjamlary arkaly dolandyrmagyny talap etdiler. Soňra aýal gözlendi, geýinmedi, bedenine degildi we uzak wagtlap pasport gözegçiliginde saklandy. Netijede serhet gullugynyň işgäri pasportlary yzyna gaýtaryp berdi we «resminamalary çygly ýerde saklamak» sebäpli enjamyň pasport maglumatlaryny okap bilmeýändigini aýtdy. Inöne aslynda journalisturnalistiň pikiriçe, gözegçilik gullugynyň işgäri pasportyň sahypalaryny çygly süpürgiçler bilen bilkastlaýyn ýok etdi.

“Bularyň hemmesi resmiler tarapyndan öňünden meýilleşdirilipdi. Daşary ýurda gitmäge rugsat bermejekdiklerini bilýärdim «-diýdi.

Soltan Achilowa häzirki wagtda redaksiýasy Wenada ýerleşýän “Türkmenistanyň Hronikasy” oppozisiýa habarlar web sahypasy üçin ýazýar. Bu aýal öň tussag edilmeler, dilden haýbat atmak, fiziki hüjümler we esassyz neşe aýyplamalary bilen ýüzbe-ýüz bolupdy. Garyndaşlaryna-da haýbat atyldy. Bu zenana halkara seminara gatnaşmaly Tbilisä uçuşda rugsat berilmedi.

Azatlyk radiosynyň ýazyşy ýaly Achilowa bilen howa menzilinde bolup geçen soňky waka tolgunyşyk döretdi: adam hukuklary toparlary türkmen häkimiýetleriniň hereketlerini ýazgardy.

“Soltan Achilowanyň @martinennals baýragyny almak üçin Genevaenewa gitmegini gadagan etmek bilen, türkmenler [hökümet] Achilowanyň daşary ýurtlarda aýdyp biljek zatlaryndan has köp zyýan ýetirýär. [Türkmenistan] ýagdaýy düzetmek we Achilowa syýahat etmek üçin giç däl «-diýip, Human Rights Watch guramasynyň Europeewropa we Merkezi Aziýa bölüminiň müdiriniň orunbasary Reýçel Denber X (öňki Twitter) sosial ulgamynda ýazdy.

Norwegiýanyň Helsinki komitetiniň uly geňeşçisi Iwar Dahle bu wakany «gaharly» diýip atlandyrdy we Türkmenistany raýatlarynyň hukuklaryny bozandygy üçin ýazgardy.
“Türkmenistan, raýatlarynyň daşary ýurda gitmegine işjeň päsgel berýän az ýurtlaryň biridir. Häkimiýetler hatda Türkiýeden türkmen pasportynyň ýagdaýyny gowulaşdyrmaga synanyşmagyň ýerine [Türkmenistan] üçin wiza düzgünini girizmegi haýyş etdi. Ajaýyp däl «-diýdi.

Martin Ennals baýragynyň wekilleri Azatlyk şäherine Achilowanyň gitmeginiň «meselesini çözmek üçin işleýändiklerini» we häzirlikçe ýagdaý barada hiç hili beýanat bermejekdiklerini aýtdy.

Türkmenistanyň dünýäniň iň ýapyk döwletlerinden biridigini ýatladýarys. Authoritiesurduň häkimiýetleri oppozisiýa pikirlerine ýol bermeýär, garaşsyz habar beriş serişdelerini basyp ýatyrýar, resmi habar beriş serişdelerine gözegçilik edýär, oppozisiýa aktiwistlerini ýurtdan çykmaga mejbur edýär, aktiwistleri öz çäginden daşarda yzarlaýar we gorkuzýar.

Häkimiýetler, esasy sosial ulgamlara we gyssagly habarçylara girmegi petikleýärler, raýatlaryny aragatnaşykdan kesýärler. Bu gadaganlygy “aýyrmaga” synanyşýanlar türmä basylýar.

Последние новости

ВИДЕО